Marsias, Marsyas (Yunan Mitolojisi)

Yazı: Özhan Öztürk

Marsias, Marsyas (Yunanca Μαρσύας), Yunan Mitolojisinde armoninin mucidi Hyagnis‘in oğlu Frigyalı kökenli bir satir (silenos) olup, ustalıkla çaldığı iki borulu kavalı icat ettiğine inanılmaktaydı. Flütü bir geyik kemiğini delerek icat edip çalan tanrıça bir ırmakta yanaklarının şeklinin aksini görünce veya bu durumu Hera ve Aphrodite tarafından alay konusu yapılınca bozulduğunu düşünerek enstrümanı fırlatıp atmış, bulacak olanı da lanetlemiştir (Pausanias x.30.9).

Marsias veya Marsyas Efsanesi

Olaydan haberi olmayan Marsyas adlı çoban kırlarda dolaşırken flütü bulmuş, çalmaya başlayınca sesine hayran kalmış, kısa sürede enstrümanı büyük bir beceriyle kullanmayı başlamıştır. Marsyas’ın ünü müziğin tanrısı Apollon‘a kadar ulaşmış, çoban daha iyi müzisyen olduğu iddiasıyla kendisini kıskanan tanrıya meydan okuyunca Kral Midas başkanlığındaki bir heyet önünde kazananın kaybedeni cezalandıracağı bir yarışma gerçekleştirilmiştir. Apollon liriyle muse korosu eşliğinde ezgilerini çalarken, Marsyas kavalıyla altta kalmamış, jüri Apollon’un öfkesinden korkarak oyunu Apollon’dan yana kullanma eğilimindeyken, Kral Midas adil davranarak iki puan sayılan oyunu Marsias’a vererek çoban ile tanrının berabere kalmasını sağlamıştır. Bunun üzerine bir söylenceye göre liri tersten çalmış bir başkasına göreyse lir çalarken şarkı söylemeye başlamış ve rakibinden yaptığını kavalla gerçekleştirmesini istemiştir. Kavalı tersten çalamayan ya da kaval çalarken şarkı söyleyemeyen çoban yenilince, Frigya’da Calaenae yakınlarında bir mağarada bir çam ağacına astırıp diri diri derisini yüzdürüp öldürmüş çobanın kanından Marsyas nehri (Çine Çayı) oluşmuştur (Apollodorus, Bibliothekei. 4.2; Xenophon Anabasis, 1.2.8). Tanrının öfkesi çobanın ölümüyle yatışmamış ayrıca kendisine oy vermeyen Midas’ı da iyi işitmediği iddiasıyla kulaklarını uzatıp eşek kulaklarına çevirmiştir.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016